به جای کلام با آواز خوانده شود و این اصطلاح تاکنون برای اینگونه نمایش های آوازی که با ارکستر همراهی می شود به جا مانده است. نمایش های آوازی از قرن 14 میلادی به شیوه مادریگال و ویلانلا توسط خوانندگان دوره گرد (تروبادورTroubadour ) اجرا می شد. اما اپرای واقعی به همت دو تن از اشراف ایتالیا، کنت باردی و دوک مانتوا به وجود آمد. پیشروان اپرا وینچسو گالیله Vincenzo Galilei (1520-1591) پدر گالیله، فیزیکدان بزرگ، جولیو کاچینی Giulio Caccini (1550-1618) و جاکو پری Jacopo Peri (1561-1633) بودند. کاچینی و پری هر دو از خوانندگان معروف عصر خود بودند و آنها به دعوت گالیله در تصنیف اولین آثار اپرایی شرکت کردند. گالیله رساله ای در موسیقی به نام «مکالمه موسیقی قدیم و جدید» نوشته بود. او در آثار نمایشی یونان قدیم سه حماسه یافته بود که به همراهی موسیقی اجرا می شد. از آنجا نتیجه گرفت که تراژدی های یونانی به صورت رسیتاتیف یعنی کلامی که با موسقی همراه می شود، خوانده می شده. این نظریه مورد توجه گروه نوازندگانی که در دربار کنت باردی جمع شده بودند قرار گرفت. کنت باردی برای احیای شیوه قدیم یونان که مورد توجه آن زمان بود موسیقی دانان را مامور کرد تا نمایشی همراه موسیقی Dramma per Musica بسازند. اما از آنجا که این گروه سه نفری هیچگونه نمونه ای از تئاترهای یونانی در دست نداشتند تصور کردند که نمایش های قدیم تماماً به آواز خوانده می شده است. در حالی که آواز یا ساز یا گفتار دسته جمعی فقط به طور فرعی در تئاتر اجرا می شده و ربطی به مکالمه تئاتری نداشته است. به این جهت گروه مامور به خیال تقلید از درام یونانی، اپرا را به وجود آوردند.
نخست، پری به کمک رینو چینی شاعر، متن یک داستان قدیمی یونانی را به نام «دافنه» تهیه کرد و به موسیقی درآورد. این نمایش با استقبال زیاد مواجه شد طوری که در سال 1600 به مناسبت ازدواج هانری چهارم و ماریا دیمدیچی اپرای دیگری به او سفارش داده شد. پری، داستان معروف «ارفه» را برای اپرای دوم خود انتخاب کرد که بار دیگر به نام «نوریدیچه» در فلورانس به روی صحنه آمد. نوریدیچه اپرایی بود به شیوه رسیتاتیف که در تمام مدت نمایش، لحن و بیان و مکالمه را از دست نمی داد. دو سال بعد کاچینی درصدد برآمد همین داستان را به موسیقی درآورد. اگر چه کار او به مراتب ضعیف تر از پری بود. اما برای نخستین بار «آریا» یعنی آواز اصلی اپرایی را در این نمایش به کاربرد.
با این حال هیچ یک از این دو آهنگساز را موسس اپرا نمی دانند. کسی که اپرا را به معنای واقعی بنیان گذاشت کلاودیو مونتوردی(Claudio Monteverdi)، (1567-1643) بود. مونتوردی در ابتدا با تصنیف قطعات کثیری به شکل مادریگال شهرت یافته بود. این شهرت باعث شد که دوک وینچنتسو گنزاگا (Vincenzo Gonzaga) او را به سمت رئیس ارکستر درباری برگزیند و به نوشتن یک اپرا تشویق کند.
اپرا از آغاز پیدایش، نمایش پرخرجی بود. فقط اشراف بزرگ و ثروتمند استطاعت سفارش چنین کار گرانبهایی را داشتند و به همین علت نیز اجرای یک اپرا در درجه اول، نماینده قدرت و ثروت و شخصیت فوق العاده کسی بود که آن را سفارش می داد. اگر خانواده مدیچی در فلورانس قدرت نمایش اپرا را داشتند برای خانواده گنزاگا در مانتورا نیز امکان داشت که چنین نمایشی را در مانتوا به روی صحنه بیاورند. به خصوص که دوک گنزاگا خود در نمایش اپرایی نوریدیچه در شب عروسی ماریادی مدیچی حضور داشت و اهمیت اجرای این نمایش را درک کرده بود.
مونتوردی سومین کسی بود که داستان «ارفه و اوریدیس» را به موسیقی درآورد اما این بار اثر آزمایشی و تجربی نبود، بلکه یک اپرای کامل بود که به نام «ارفئو» بر روی صحنه آمد(1607). مونتوردی برای نوشتن این اپرا سال های متمادی مطالعه کرد. در اپرای ارفئو تقریباً تمام اصول و قواعد اپرایی رعایت شده و از این حیث آن را اولین نمونه اپرای کلاسیک می دانند.
مقدمه اپرا با یک اورتور که توسط ارکستر نواخته می شود آغاز می گردد. علاوه بر خواننده تنها در مواردی نیز آواز دو نفری و سه نفری و دسته جمعی نیز وجود دارد. ارکستری که با خوانندگان همراهی می کرد در آن زمان ارکستر بزرگی شمرده می شد و شامل سازهای متنوع زهی، بادی و ضربی بود. ارکستر اپرای پری 4 ساز داشت اما ارکستر در اپرای مونتوردی به 34 ساز رسید.
به سرعت اپرا به شهرهای ونیز، رم و از آنجا ناپل برده شد. آهنگسازان ایتالیایی به تصنیف اپراهای دیگر پرداختند و به تدریج آهنگسازان آلمان و فرانسه و انگلستان به آنها تاسی جستند. اپرا از حیث آواز و داستانی که برای آن انتخاب می شد به دوگونه تقسیم می شد:
اپرای جدی و اپرای مضحک
1ـ اپرا سریا Oprea Seria : اپرای جدی معمولاً از روی افسانه ها و داستان های تاریخی و تراژدی به موسیقی در می آید. فرانسوی ها از این نوع اپرا را Grand Opera می نامیدند.
2ـ اپرا بوفا Opera Buffa : اپرای تفریحی که معمولاً روی داستان های روز و انتقادی مضحک ساخته می شد و تاثیر نمایش های «کمدیا دل آرته» Commedia del arte که در آن زمان یک نوع تئاتر در فضای باز(مانند نمایش های روحوضی ایران) بود در آن دیده می شد. در فرانسه این گونه اپرا را اپرا کمیک می گفتند و در آلمان معادل آن «زینگ شپیل» Singspiel نام داشت. از اختصاصات این اپرا آن بود که قسمت هایی از داستان به زبان محاوره بود در حالی که در اپرا سریا تمام قسمت ها با آواز خوانده می شد.
در قرن 19 اپرا بوفا شعبه جدیدی به نام اپرت Operrette پیدا کرد. اپرت ابتدا در فرانسه به وجود آمد اما طولی نکشید که کشور اتریش در این زمینه اهمیت بسیار پیدا کرد. آوازهای اپرت سبک تر و به ذوق عامه نزدیک تر است و قسمت های مکالمه بدون موسیقی در آن بیشتر است. در قرن بیستم اپرت به تدریج جای خود را به میوزیکال Musicale داد و دراین زمینه آمریکایی ها و انگلیسی ها آثار برجسته ای به وجود آوردند که تاثیر موسیقی جاز و شانسون و پاپ در آن مشهود است. اپرا کمیمک و اپرت گاهی روی داستان های جدی و محزون نیز به موسیقی در می آیند. چنانچه اپرا کمیک کارمن اثر ژرژ بیزه و اپرت کشور لبخند اثر فرانتز لهار دارای موضوع غم انگیز است. آنچه اپرا کمیک و اپرت را از سریا متمایز می کند فرم اپرا است.
به طور کلی اپرا با اورتور یا پرلود که در واقع مقدمه و پیش درآمد اپرا است شروع می شود. این قسمت فقط با ارکستر نواخته و در تمام مدت پرده بسته است و یا صحنه اول به طور مبهم نمایش داده می شود اما کسی روی صحنه ظاهر نمی شود و یا اگر عده ا ی عبود کنند حرکت به طور صامت صورت می گیرد و آواز نمی خوانند. این قطعه معمولاً جو و حالت نمایش را توصیف می کند.
آوازهای اپرا شامل دو قسمت است: آریاAria و رسیتاتیف Recitatif ، آریا قسمت اصلی و ملودیک اپرا است و خواننده می تواند در این قسمت هنر خود را چه از حیث تکنیک خوانندگی چه از نظر بیان و حالت و نرمی و خشونت و رسایی صدا عرضه کند. رسیتاتیف نوعی کلام آوازی به صورت خطابه یا مکالمه است و غالباً پیش از آریا قرار می گیرد. گاهی رسیتاتیف بدون ارکستر و فقط با چند آکورد مقطع (در قدیم با کلاوسن) همراهی می شود. گاهی نیز ارکستر آن را همراهی می کند اما در هر حال رسیتاتیو حالت آوازی ملودیک ندارد و بیشتر بیان کلام از آن استنباط می شود.